کم نیستند جملات عربی که به نام حدیث مشهورند مانند «الناس علی دین ملوکهم». کتابهایی هم وجود دارد که به نام اهل بیت (ع) چاپ و نشر می شوند؛ اما انتسابشان به ایشان ثابت نیست. «رساله ذهبیه» کتاب منسوب به امام رضا (ع) یکی از آنهاست. کتابی با موضوع طبی که پژوهش های حوزوی و دانشگاهی نشان می دهد این کتاب و محتوای آن ارتباطی با امام رضا (ع) ندارد.

«پژوهشی در اعتبار رساله ذهبیّه» اثر علمی و پژوهشی آقایان سید محمد کاظم طباطبایی (استادیار دانشگاه قرآن و حدیث) و هادی نصیری (استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم) و نیز «چرا رساله ذهبیه نمی تواند از امام رضا (ع) باشد؟» در گفتگو با آقای حکیم محمد عبادیانی (مدرس دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران) دلیل معتبری بر این مدعاست.

آنچه تأسف را بر می انگیزد اقدام بر اساس آن روایتها و این کتابهاست پیش از آنکه صحت صدور آنها از حضرات معصومین (ع) ثابت شده باشد. 

درباره همین رساله ذهبیه اخباری منتشر می شود که آثار ناخوشایند آن در آینده نه چندان دور ظهور خواهد کرد و مسئول تمام آثار زیانباری که به دنبال خواهد داشت نیز کسی نیست جز همان کسانی که بی تحقیق و بررسی این کتاب را تبلیغ و تدریس کردند و مردم بینوا را به پیروی از آن واداشتند.

و اما نمونه ای از این اخبار:

1. نخستین دوره تخصصی آموزشی طرح جامع مبانی معصومین(ع) با گرایش رساله ذهبیه امام رضا(ع) 16 دی ماه با همکاری انجمن علمی گیاهان دارویی کشور شعبه خراسان رضوی، کانون حیات طیبه مهدوی و اداره آموزش های کاربردی مبلغان دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، در مرکز فرهنگی تبلیغی شهید هاشمی نژاد مشهد آغاز شد. (خراسان رضوی، سه‌شنبه 1391/10/19)

2. توسط فرهنگ سرای سلامت، رساله "ذهبیه امام رضا(ع)" در کارگاه سبک زندگی تدریس شد. (شهرداری مشهد، 1393/12/02)

3. استادان در همایش «طب الرضا(ع)» تأکید کردند: رساله ذهبیه در دسترس همه قرار گیرد. (قدس آنلاین، 1391/7/14)

4. رساله ذهبیه و آموزه‌های طبی حضرت رضا برای نخستن بار در حوزه و دانشگاه تدریس خواهد شد. مسؤول مرکز مطالعات طب اسلامی ـ سنتی دانشگاه علوم اسلامی رضوی با اعلام این خبر گفت: سلسله جلسات شرح رساله ذهبیه با حضور حجت الاسلام ناظریان محقق و پژوهشگر طب اسلامی سه شنبه هر هفته در مسجد دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار می شود. (اخبار رادیو معارف، 15/8/1390)

5. معرفی طب اسلامی با محوریت رساله ذهبیه امام رضا علیه السلام (ع) در برنامه ی شنایی با طـــب الــــرّضـــا (ع) از شبکه سوم سیما در مهرماه 1390.

بر این باورم که در موضوعات فرهنگی برخورد خشک و خشن با طعمی که ذائقه هر انسانی را تلخ و خاطر او را آزرده می­ کند هیچ نتیجه مطلوبی نخواهد داشت و تنها محصول آن، ایجاد تعصب و شدت واکنش در طرف مقابل است و اگر اصرار بر وجوب کوهی از احکام را هم به آن اضافه کنیم در نهایت چیزی جز فرار از اساس را شاهد نخواهیم بود.

نرم و گوارا بودن در دین که سهل الوصول ترین اهداف است و بشر تشنه­ ی آن، هرگز به معنای لاابالی گری نسبت به معارف دین نیست؛ معنای آن، رعایت تناسب بین دیندار و معارف دینی است. همان کاری که مراجع عظام تقلید با نوشتن رساله ای کوتاه و مختصر برای نوجوان و جوان می کنند.

خلاصه اینکه در گام نخست که گامی است عمومی، اعلام شود که با عمل به یک رساله ­ی بسیار مختصر هم می ­توان اهل بهشت شد هر چند ممکن است به مراتب بالای آن نرسیم؛ مهم این است که به سعادت باریابیم و اهل دوزخ نشویم.

و الا باید نشست و شاهد این رمیدنها بود. 

متاسفانه جاذبه تبلیغات بی دینی بهانه ­ای شده تا ما تمام کاستی­ ها و کم کاری های خودمان را پشت آن مخفی کنیم و کلاً کارهای بی ­جاذبه خود را نبینیم و چاره ­ای برای آن نکنیم.

درباره تدوین سور و آیات قرآن کریم در قالب کتاب و مصحف فعلی سه نظر وجود دارد:

1. تدوین در زمان حضرت رسول (ص) و به دستور آن حضرت

2. تدوین پس از رحلت آن حضرت

3. توقف. یعنی دلیل قطعی بر  هیچیک نداریم

حضرت آیت الله جوادی آملی از طرفداران نظریه اول است:

«مستحضرید آنچه نازل می‌شود کلام است نه کتاب؛ ولی به «قرینه عول» که در کوتاه‌ترین فرصت و کم‌ترین فرصت به صورت یک کتاب منظم درمی‌آید، می‌توان گفت کتاب، نازل شده است؛ بنابراین سخن از اینکه قرآن در زمان حضرت جمع نشده بود و به صورت کتاب مدوّن درنیامده بود و اینها درست نیست؛ اسلام کاری کرد، در کل حجاز که نویسندگی رواج نداشت و افرادی که بتوانند بنویسند انگشت?شمار بودند، طوری شد که مأمور شدند تمام قواله‌ها و اسناد رسمی خودشان را با کتابت تنظیم کنند.

در بخش پایانی سوره مبارکه «بقره» گذشت که اگر تجارتی یا شرکتی دارید حتماً سند تنظیم کنید (وَلْیَکْتُب بَیْنَکُمْ کَاتِبٌ بِالْعَدْلِ)؛ اگر کسی نتوانست ولیّ او بنگارد (إِلاّ أَن تَکُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِیرُونَهَا بَیْنَکُمْ)؛ مگر این تجارت‌های روزانه که اگر نانی یا میوه‌ای تهیه می‌کنید، این سند نمی‌خواهد؛ ولی کارها و تجارت رسمی‌ شما که محور اصلی اقتصاد شماست، با سند و قواله باشد.

وقتی دین مردمی را که در کلّ حجاز با سوادهای آنها انگشت?شمار بودند به جایی رساند که فرمود تمام تجارت‌ها، اقتصاد، معاملات، ازدواج و زناشویی و برنامه‌های دیگر شما با تنظیم اسناد باشد، معلوم می‌شود کتابت و نوشتن یک امر رسمی شد.

... غرض این است که تنظیم سند، کتابت و نوشتن یک چیز رایجی شده بود، دیگر ممکن نیست که مهم‌ترین و عنصری ترین و اصلی ترین رکن دین که قرآن کریم است، حضرت این را رها کرده باشد و چیزی ننوشته باشد یا بعداً نوشته باشند! بنابراین این نشان می‌دهد که در زمان خود حضرت، کتاب مدوّن و محقق شده بود و قرآن کریم هم این کتاب را به «الله» اسناد می‌دهد: (ذلِکَ الْکِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ)

درس تفسیر آیت الله جوادی، تفسیر سوره غافر، جلسه دوم، 29/3/93

یا لثارات در جدیدترین شماره خود (870) همراه با عقبه ی تروریست های حادثه فرانسه از خوشحالی به هوا پریده، شعر سروده و هورا کشیده با این تیتر که:

حمد و سپاس بی کران خدای سرمدی و هزاران تبریک و تهنیت به امت محمدی (ص)

امسال ایام ربیع نور علی نور شد

دشمن هتاک نبی (ص) روانه گور شد

بعد با ادعای جدایی این اعدامهای مقدس با داعش و مانند آن؛ مشت طراحان و عاملان این ترور را پر از روایات و احکام کرده تا برای کوته فکران آنها جالی تردید باقی نماند که این کار درست بوده است و باید انجام می شد؛ قربة الی الله. خدمتی هم باشد برای سودجویان اصلی این داستان که بهتر و با سند بیشتر بتوانند به اسلام بتازند و آن را حامی تروریست معرفی کنند.

و باز این سوال تکرار می شود که آیا به راستی این دستور اسلام است که هر کس که احساس وظیفه کرد و آن را با دانش غیر مجتهدانه به آیه و روایتی مستند نمود اجازه دارد جان و مال و ناموس دیگری را مورد حمله قرار دهد؟ به راستی نیاز به هیچ دادگاه صالحه و فتوای مجتهد جامع الشرایط نیست؟ اگر اینگونه باشد پیدا کنید مخالفت و مبارزه جدی اسلام با هرج و مرج در تقابل چنین برداشتی از دین را. 

این نیز باید روشن شود که اگر مجتهد جامع الشرایطی خواست فتوا به اقدام انقلابی در چنین مصادیقی دهد آیا لازم نیست کمی سر را بالا بگیرد و بهتر پسامد و پیامد ماجرا را ببیند و بعد فتوا دهد؟ چرا که امروز دشمن، مرتب قرآن به نیزه می کند تا فتوا بگیرد و قربة الی الله مقدسان را بر علیه حق بشوراند و نفع خود ببرد.

برای همین بود وقتی پرچم مبارزه با داعش بلند شد مقام معظم رهبری به مانند برخی جو گیر اقدام انقلابی نشد و به این حرکت پوزخندی زد که تا عمق جان دشمن سوخت.

وحدت امت اسلامی؛ یعنی هر مسلمانی باور کند که با مسلمان دیگر همسنگر است، فارغ از اینکه مذهب او چیست و این باور را در عمل نشان دهند.

نزاع ویرانگری که امروز به جان امت اسلامی افتاده است هر دلسوز با وجدان را متاثر و نگران می سازد و صد البته قند را در دل بدخواهان آب می کند.

این اختلاف از مرز مذاهب اسلامی هم گذر کرده و اکنون در میان آنها منتشر شده تا جایی که سنی ها همدیگر را می کشند و شیعیان به مواضع هم می تازند. و از همه غم انگیزتر اینکه تمام این ددمنشی ها به یک انگیزه برمی گردد که همه یک صدا ادعا می کنند و آن عمل به وظیفه است.

این کدام وظیفه است و از کجای کتاب سنت آمده که مسلمان وظیفه دارد مسلمان دیگر را تکفیر کند، اگر توانست او را بکشد و اگر نتوانست حداقل او را لعن کند و ... 

این مشکل نه به آیه حل می شود چرا که هر دو طرف این منازعات قرآن می خوانند و کار خود به قرآن توجیه می کنند و نه با روایت که هیچکس روایتی که دیگری می خواند قبول ندارد (یا در سند خدشه می کند و یا در دلالت)

تنها چیزی که می ماند عقل است حجتی باطنی که خدا به هر آدمی داد.

امام کاظم علیه السلام فرمود: إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَیْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ ع وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُولُ (الکافی 1/16)

که در آن از عقل به عنوان حجت باطنی یاد شده است.

اگر این جماعت که به حکم نقل به هم یورش می برند سر عقل بیایند؛ دست از این عمل به وظیفه و کوبیدن بر طبل اختلاف بردارند؛ آتش فتنه ها سرد می شود. دود و غبار که رفت چشم ها خواهد دید که جبهه ی دوست کجاست دشمن در کجا قرار دارد. آنگاه باید به سراغ نقل رفت و با آن تکلیف دشمن را روشن کرد.

و عقل غیر از علم است. چه بسیار دانشمندانی که از عقل یک عامی هم بی بهره اند و چه بسیار عقلایی که سواد خواندن و نوشتن هم ندارند, اما بفهم هستند.

فتوای عاقلانه چیزی است که امروز نقش کلیدی و حیاتی برای وحدت اسلامی دارد.

فتوای عاقلانه همان است که مقام معظم رهبری در حرمت اهانت به نمادهای اهل سنت صادر کردند:

«اهانت به نمادهای برادران اهل سنت از جمله اتهام زنی به همسر پیامبر اسلام [عایشه] حرام است. این موضوع شامل زنان همه پیامبران و به ویژه سید الانبیاء پیامبر اعظم -حضرت محمد(ص) -می شود»

یا فرمودند:

«به آن شیعه ‏اى هم که از روى نادانى و غفلت، یا گاهى از روى غرض - این را هم سراغ داریم و افرادى را هم از بین شیعیان می شناسیم که فقط مسئله ‏شان مسئله ‏ى نادانى نیست، بلکه مأموریت دارند براى اینکه ایجاد اختلاف کنند - به مقدسات اهل سنت اهانت می کند، عرض می کنم: رفتار هر دو گروه حرام شرعى است و خلاف قانونى است. (بیانات در جمع مردم استان کردستان‏ در میدان آزادى سنندج‏   22/2/1388)

فتوای عاقلانه همان است که آیت الله شیخ الشریعه اصفهانی (متوفای هشتم ربیع الاول 1339) در انقلاب 1920 عراق، علیه سلطه جنایتکارانه ی انگلیس بر عراق در قالب بیانیه ای صادر کرد:

عبارت او این است: 

ان المذاهب الاسلامیة الیوم، منحصرة فی الفرق السنیة و الامامیة و الاسماعیلیة و الزیدیة و الوهابیة و الخوارج و جمیع علما هذه المذاهب متفقون و مجمعون علی أن مع هجوم الکفار علی بلاد المسلمین و اشتغالهم بقتل رجالهم، و نهب اموالهم، و إعلاء کلمة الکفر و خذلان کلمة الاسلام و الحق.... و یجب علی کل فرد مسلم قادر أن یبذل جهده و ما فی وسعه لدفع الکفار و المسلمین..... 
ایها الاخوان المؤمنین و معاشر المسلمین، انتبهوا من نومتکم قبل أن توقظکم البنادق و المدافع
ای برادران مؤمن، ای همه مسلمانان، از خواب غفلت بیدار شوید پیش از آن که صدای تفنگها و توپخانه دشمن شما را از خواب بیدار کند.(شیخ الشریعه، ص 125)

او در این بیانیه سنی، شیعه، اسماعیلیه، زیدیه و حتی وهابیت و خوارج را جزو امت اسلامی شمرده و از آنها می خواهد در کنار یکدیگر بر علیه دشمن واحدشان یعنی انگلیس صف آرایی کنند.

و آنچه امروز بلای جان مسلمانان شده فتواهای غیر عاقلانه است که مصادیق آن بر شیعه و سنی پوشیده نیست. 

فتوای غیر عاقلانه فتوایی است که به ایجاد، دوام و گاه شعله ور تر شدن آتش این اختلاف ها کمک می کند.

نقش مذهبی های نا آشنا و کم آشنا با دین، خودسرانی که به نام دین و دفاع از ارزشها به دنبال هوسرانی خود هستند در ایجاد این غائله ها خود قصه ی پر غصه دیگری است که این نیز درمان نشود جز به ارشاد خواص و مهم تر، به عقل.