بر این باورم که در موضوعات فرهنگی برخورد خشک و خشن با طعمی که ذائقه هر انسانی را تلخ و خاطر او را آزرده می­ کند هیچ نتیجه مطلوبی نخواهد داشت و تنها محصول آن، ایجاد تعصب و شدت واکنش در طرف مقابل است و اگر اصرار بر وجوب کوهی از احکام را هم به آن اضافه کنیم در نهایت چیزی جز فرار از اساس را شاهد نخواهیم بود.

نرم و گوارا بودن در دین که سهل الوصول ترین اهداف است و بشر تشنه­ ی آن، هرگز به معنای لاابالی گری نسبت به معارف دین نیست؛ معنای آن، رعایت تناسب بین دیندار و معارف دینی است. همان کاری که مراجع عظام تقلید با نوشتن رساله ای کوتاه و مختصر برای نوجوان و جوان می کنند.

خلاصه اینکه در گام نخست که گامی است عمومی، اعلام شود که با عمل به یک رساله ­ی بسیار مختصر هم می ­توان اهل بهشت شد هر چند ممکن است به مراتب بالای آن نرسیم؛ مهم این است که به سعادت باریابیم و اهل دوزخ نشویم.

و الا باید نشست و شاهد این رمیدنها بود. 

متاسفانه جاذبه تبلیغات بی دینی بهانه ­ای شده تا ما تمام کاستی­ ها و کم کاری های خودمان را پشت آن مخفی کنیم و کلاً کارهای بی ­جاذبه خود را نبینیم و چاره ­ای برای آن نکنیم.

درباره تدوین سور و آیات قرآن کریم در قالب کتاب و مصحف فعلی سه نظر وجود دارد:

1. تدوین در زمان حضرت رسول (ص) و به دستور آن حضرت

2. تدوین پس از رحلت آن حضرت

3. توقف. یعنی دلیل قطعی بر  هیچیک نداریم

حضرت آیت الله جوادی آملی از طرفداران نظریه اول است:

«مستحضرید آنچه نازل می‌شود کلام است نه کتاب؛ ولی به «قرینه عول» که در کوتاه‌ترین فرصت و کم‌ترین فرصت به صورت یک کتاب منظم درمی‌آید، می‌توان گفت کتاب، نازل شده است؛ بنابراین سخن از اینکه قرآن در زمان حضرت جمع نشده بود و به صورت کتاب مدوّن درنیامده بود و اینها درست نیست؛ اسلام کاری کرد، در کل حجاز که نویسندگی رواج نداشت و افرادی که بتوانند بنویسند انگشت?شمار بودند، طوری شد که مأمور شدند تمام قواله‌ها و اسناد رسمی خودشان را با کتابت تنظیم کنند.

در بخش پایانی سوره مبارکه «بقره» گذشت که اگر تجارتی یا شرکتی دارید حتماً سند تنظیم کنید (وَلْیَکْتُب بَیْنَکُمْ کَاتِبٌ بِالْعَدْلِ)؛ اگر کسی نتوانست ولیّ او بنگارد (إِلاّ أَن تَکُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِیرُونَهَا بَیْنَکُمْ)؛ مگر این تجارت‌های روزانه که اگر نانی یا میوه‌ای تهیه می‌کنید، این سند نمی‌خواهد؛ ولی کارها و تجارت رسمی‌ شما که محور اصلی اقتصاد شماست، با سند و قواله باشد.

وقتی دین مردمی را که در کلّ حجاز با سوادهای آنها انگشت?شمار بودند به جایی رساند که فرمود تمام تجارت‌ها، اقتصاد، معاملات، ازدواج و زناشویی و برنامه‌های دیگر شما با تنظیم اسناد باشد، معلوم می‌شود کتابت و نوشتن یک امر رسمی شد.

... غرض این است که تنظیم سند، کتابت و نوشتن یک چیز رایجی شده بود، دیگر ممکن نیست که مهم‌ترین و عنصری ترین و اصلی ترین رکن دین که قرآن کریم است، حضرت این را رها کرده باشد و چیزی ننوشته باشد یا بعداً نوشته باشند! بنابراین این نشان می‌دهد که در زمان خود حضرت، کتاب مدوّن و محقق شده بود و قرآن کریم هم این کتاب را به «الله» اسناد می‌دهد: (ذلِکَ الْکِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ)

درس تفسیر آیت الله جوادی، تفسیر سوره غافر، جلسه دوم، 29/3/93

یا لثارات در جدیدترین شماره خود (870) همراه با عقبه ی تروریست های حادثه فرانسه از خوشحالی به هوا پریده، شعر سروده و هورا کشیده با این تیتر که:

حمد و سپاس بی کران خدای سرمدی و هزاران تبریک و تهنیت به امت محمدی (ص)

امسال ایام ربیع نور علی نور شد

دشمن هتاک نبی (ص) روانه گور شد

بعد با ادعای جدایی این اعدامهای مقدس با داعش و مانند آن؛ مشت طراحان و عاملان این ترور را پر از روایات و احکام کرده تا برای کوته فکران آنها جالی تردید باقی نماند که این کار درست بوده است و باید انجام می شد؛ قربة الی الله. خدمتی هم باشد برای سودجویان اصلی این داستان که بهتر و با سند بیشتر بتوانند به اسلام بتازند و آن را حامی تروریست معرفی کنند.

و باز این سوال تکرار می شود که آیا به راستی این دستور اسلام است که هر کس که احساس وظیفه کرد و آن را با دانش غیر مجتهدانه به آیه و روایتی مستند نمود اجازه دارد جان و مال و ناموس دیگری را مورد حمله قرار دهد؟ به راستی نیاز به هیچ دادگاه صالحه و فتوای مجتهد جامع الشرایط نیست؟ اگر اینگونه باشد پیدا کنید مخالفت و مبارزه جدی اسلام با هرج و مرج در تقابل چنین برداشتی از دین را. 

این نیز باید روشن شود که اگر مجتهد جامع الشرایطی خواست فتوا به اقدام انقلابی در چنین مصادیقی دهد آیا لازم نیست کمی سر را بالا بگیرد و بهتر پسامد و پیامد ماجرا را ببیند و بعد فتوا دهد؟ چرا که امروز دشمن، مرتب قرآن به نیزه می کند تا فتوا بگیرد و قربة الی الله مقدسان را بر علیه حق بشوراند و نفع خود ببرد.

برای همین بود وقتی پرچم مبارزه با داعش بلند شد مقام معظم رهبری به مانند برخی جو گیر اقدام انقلابی نشد و به این حرکت پوزخندی زد که تا عمق جان دشمن سوخت.

وحدت امت اسلامی؛ یعنی هر مسلمانی باور کند که با مسلمان دیگر همسنگر است، فارغ از اینکه مذهب او چیست و این باور را در عمل نشان دهند.

نزاع ویرانگری که امروز به جان امت اسلامی افتاده است هر دلسوز با وجدان را متاثر و نگران می سازد و صد البته قند را در دل بدخواهان آب می کند.

این اختلاف از مرز مذاهب اسلامی هم گذر کرده و اکنون در میان آنها منتشر شده تا جایی که سنی ها همدیگر را می کشند و شیعیان به مواضع هم می تازند. و از همه غم انگیزتر اینکه تمام این ددمنشی ها به یک انگیزه برمی گردد که همه یک صدا ادعا می کنند و آن عمل به وظیفه است.

این کدام وظیفه است و از کجای کتاب سنت آمده که مسلمان وظیفه دارد مسلمان دیگر را تکفیر کند، اگر توانست او را بکشد و اگر نتوانست حداقل او را لعن کند و ... 

این مشکل نه به آیه حل می شود چرا که هر دو طرف این منازعات قرآن می خوانند و کار خود به قرآن توجیه می کنند و نه با روایت که هیچکس روایتی که دیگری می خواند قبول ندارد (یا در سند خدشه می کند و یا در دلالت)

تنها چیزی که می ماند عقل است حجتی باطنی که خدا به هر آدمی داد.

امام کاظم علیه السلام فرمود: إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَیْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ ع وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُولُ (الکافی 1/16)

که در آن از عقل به عنوان حجت باطنی یاد شده است.

اگر این جماعت که به حکم نقل به هم یورش می برند سر عقل بیایند؛ دست از این عمل به وظیفه و کوبیدن بر طبل اختلاف بردارند؛ آتش فتنه ها سرد می شود. دود و غبار که رفت چشم ها خواهد دید که جبهه ی دوست کجاست دشمن در کجا قرار دارد. آنگاه باید به سراغ نقل رفت و با آن تکلیف دشمن را روشن کرد.

و عقل غیر از علم است. چه بسیار دانشمندانی که از عقل یک عامی هم بی بهره اند و چه بسیار عقلایی که سواد خواندن و نوشتن هم ندارند, اما بفهم هستند.

فتوای عاقلانه چیزی است که امروز نقش کلیدی و حیاتی برای وحدت اسلامی دارد.

فتوای عاقلانه همان است که مقام معظم رهبری در حرمت اهانت به نمادهای اهل سنت صادر کردند:

«اهانت به نمادهای برادران اهل سنت از جمله اتهام زنی به همسر پیامبر اسلام [عایشه] حرام است. این موضوع شامل زنان همه پیامبران و به ویژه سید الانبیاء پیامبر اعظم -حضرت محمد(ص) -می شود»

یا فرمودند:

«به آن شیعه ‏اى هم که از روى نادانى و غفلت، یا گاهى از روى غرض - این را هم سراغ داریم و افرادى را هم از بین شیعیان می شناسیم که فقط مسئله ‏شان مسئله ‏ى نادانى نیست، بلکه مأموریت دارند براى اینکه ایجاد اختلاف کنند - به مقدسات اهل سنت اهانت می کند، عرض می کنم: رفتار هر دو گروه حرام شرعى است و خلاف قانونى است. (بیانات در جمع مردم استان کردستان‏ در میدان آزادى سنندج‏   22/2/1388)

فتوای عاقلانه همان است که آیت الله شیخ الشریعه اصفهانی (متوفای هشتم ربیع الاول 1339) در انقلاب 1920 عراق، علیه سلطه جنایتکارانه ی انگلیس بر عراق در قالب بیانیه ای صادر کرد:

عبارت او این است: 

ان المذاهب الاسلامیة الیوم، منحصرة فی الفرق السنیة و الامامیة و الاسماعیلیة و الزیدیة و الوهابیة و الخوارج و جمیع علما هذه المذاهب متفقون و مجمعون علی أن مع هجوم الکفار علی بلاد المسلمین و اشتغالهم بقتل رجالهم، و نهب اموالهم، و إعلاء کلمة الکفر و خذلان کلمة الاسلام و الحق.... و یجب علی کل فرد مسلم قادر أن یبذل جهده و ما فی وسعه لدفع الکفار و المسلمین..... 
ایها الاخوان المؤمنین و معاشر المسلمین، انتبهوا من نومتکم قبل أن توقظکم البنادق و المدافع
ای برادران مؤمن، ای همه مسلمانان، از خواب غفلت بیدار شوید پیش از آن که صدای تفنگها و توپخانه دشمن شما را از خواب بیدار کند.(شیخ الشریعه، ص 125)

او در این بیانیه سنی، شیعه، اسماعیلیه، زیدیه و حتی وهابیت و خوارج را جزو امت اسلامی شمرده و از آنها می خواهد در کنار یکدیگر بر علیه دشمن واحدشان یعنی انگلیس صف آرایی کنند.

و آنچه امروز بلای جان مسلمانان شده فتواهای غیر عاقلانه است که مصادیق آن بر شیعه و سنی پوشیده نیست. 

فتوای غیر عاقلانه فتوایی است که به ایجاد، دوام و گاه شعله ور تر شدن آتش این اختلاف ها کمک می کند.

نقش مذهبی های نا آشنا و کم آشنا با دین، خودسرانی که به نام دین و دفاع از ارزشها به دنبال هوسرانی خود هستند در ایجاد این غائله ها خود قصه ی پر غصه دیگری است که این نیز درمان نشود جز به ارشاد خواص و مهم تر، به عقل. 

آیت الله حایری شیرازی در مصاحبه با دو ماهنامه «خط»:

اسلامی سازی علوم انسانی

تلقی غرب از سعادت انسان، شهرت به اضافه ثروت است. وقتی او تربیت، اخلاق، اقتصاد، مدیریت و حکومت بنویسد با همین مبناست، نجس اندر نجس است. حالا اگر ما اینها را مصرف کنیم چه عاقبتی خواهیم داشت؟

... حوزه باید بر اساس قرآن، در حیطه علوم انسانی کار کند نباید ما از اینکه مطلبی بگوییم که با علوم انسانی غرب مغایرت دارد، وحشت داشته باشیم... ما می گوییم که حوزه علوم انسانی، حوزه ادیان است؛ خدا انسان را آفریده و باید کاتالوگ او را هم خدا بنویسد.   

علوم انسانی غرب که در حال وارد شدن به مزاج جامعه است، نجاست خواری است.

سعی بین هجرت و قم

امام راحل (ره) می فرمود: متاسفانه حوزه های ما تجریدی و در عالم مجردات است، کاربردی کار نمی کند. مجتهد تجریدی، در عالم واقعیات نیست. اگر طلبه برای مدتی به طرح هجرت رفت، نباید بگوید که مرا از قم تبعید کردند اگر حوزه «صفای» اوست، طرح هجرت «مروه» است، هر کدام از اینها طلبه را رشد می دهد. تئوری و تجربه، صفا و مروه است. به این حرف ها «اگر معیشتم تنگ نبود پایم را از حوزه بیرون نمی گذاشتم» توجه نکنید. در این صورت شما هم مانند اینهایی می شوید که همین الان هستند.

... لازم است طلاب مسئله تجریدی بودن را جدی بگیرند و از آن عبور کنند، شما منابع اهل بیت (ع) را دارید؛ قرآن تحریف نشده را دارید و این همه علمایی که زحمت کشیده اند را دارید. اینترنت، کامپیوتر، ماهواره و... نعمت است؛ اما بشر یاد نگرفته که چطور از این نعمت ها استفاده کند. اما شما بلد باشید؛ تمام صنایع از جمله صنعت سینما، نعمت است خداوند این طناب را برای آنها (غریبان) آویزان کرده بود که از تاریکی ته چاه، به سمت نور بیایند؛ ولی آنها اشتباه کردند و به جای اینکه آن را به کمر خود ببندند، به گلویشان بستند، همین علم، ماهواره، سینما، اینترنت و ... آنها (غرب) را کشته است.   

دل بشر امروزه مرده است و دنیا، دل انسان را برده است. شما (طلاب) مانند آنها نشوید.